De slavenforten van Cape Coast en Elmina

Al weer een eeuwigheid geleden, op 27 december, zijn Len en ik met Vanessa en Leonard naar de slavenforten van Cape Caost en Elmina gereisd. Het was de bedoeling dat we ook Kakum National Park bezochten, maar door de ziekte van Michael is dat er niet van gekomen. Leonard wilde graag meer weten over het slavenverleden, dus kozen we daarvoor.

We hebben er een luxereisje van gemaakt en een chauffeur voor een dag gecharterd. Ik was er al twee keer geweest, maar wilde graag dat de kinderen het verhaal ook kennen. Toen we in Cape Coast aankwamen, na een rit van anderhalf uur, hebben we eerst ontbeten. We waren zo vroeg vertrokken dat de kok er nog niet was. Vlakbij het kasteel lag een goed verzorgd terrasje met een uitgebreidde kaart en de bediening was on-Ghanees vlot. Ook was er een keurig schoon en verzorgd toilet. Na een heerlijke omelet met brood bleek de prijs ook nog acceptabel en de eigenaar een Nederlander....

Tot onze verbazing bleek de toegangsprijs flink verhoogd. Alleen voor buitenlanders trouwens, voor Ghanezen zijn er lage toegangsprijzen en kinderen kunnen vaak voor niks. 'Misschien zouden ze de boel weer eens kunnen verven' , spotten Len en ik, want het zag er niet uit. Nou weten wij ook wel dat het verven van zo'n oud gebouw aan de zoute zeekust nooit ophoudt, maar 3 x de prijs vonden we toch wel veel. Onze onaangename verbazing sloeg om in een aangename, toen bleek dat we voor dat geld naar een heuse tentoonstelling in het museumgedeelte konden kijken en we een gegidste toer door Cape Coast Castle kregen, gegeven door een goedgebekte, goed geïnformeerde gids. We drongen er op aan dat de kinderen vooraan gingen staan zodat ze het goed konden volgen. Ze hingen aan z'n lippen.

Het hele verhaal werd verteld. Hoe in het begin de Europeanen om goud kwamen, wie wie allemaal bevocht, de rol van de verschillende stammen in de slavenhandel en dat die op beperkte schaal altijd al bestond. Hoe wreed de mensen behandeld werden, dat ze te weinig eten kregen om te voorkomen dat er een succesvolle opstand kon uitbreken, ze soms opeengepakt drie maanden in een donkere zaal moesten wachten tot er een schip vertrok enz enz. De Engelsen zaten uiteindelijk in  Cape Coast, de  Nederlanders in Elmina en de Denen geloof ik in Accra en de Zweden weer ergens anders. Langs de hele Ghanese kust, destijds Goudkust, werden slaven aangevoerd, ook vanuit omringende landen. Hetzelfde gebeurde oveigens in Nigeria.

Door de op geld beluste Europeanen werden de slaven puur als handel gezien, vervanging van de ingestorte goudmarkt: hoe kun je met zo min mogelijk kosten zoveel mogelijk verdienen. De Zeeuwe handelaars van destijds, van de West-Indische Compagnie liggen op een Nederlands kerkhof in Elmina. We hebben dat de vorige keer bezocht. Allemaal jonge mannen. De gids in het fort van Elmina, dat we ook bezochten, liet met veel genoegen zien dat daar drie graven waren. Twee van jongestorvenen en een van een Ghanees, gestorven op 75 jarige leeftijd...

De kinderen waren zeer onder de indruk. Vanessa had een fototoestel geleend zodat ze op haar school het verhaal kan vertellenen en Leonard merkte op dat hij als hij zou mogen kiezen, liever in Elmina dan in Cape Coast opgesloten was geweest. Elmina was door Portugezen in de 16 eeuw gebouwd als handelsfort en de voorraadkamers werden later door de Hollanders die het fort veroverd hadden, gebruikt voor de opslag van slaven. Die zalen waren relatief ruim, hadden wat licht en lucht, terwijl het fort van Cape Coast puur voor de slavenhandel was gebruikt. Donker en klein met hooguit wat luchtgaten. Ook werden de slaven door de Engelsen veel wreder behandeld. Een twijfelachtige voorkeur voor de Nederlanders dus.... Deze Zeeuwen hadden overigens de Portugese katholieke kerk hergebruikt als voorraadkamer en de toren gesloopt. Vervolgens een grote nieuwe protestantse kerk ingericht, gelegen direct boven de slavenverblijven.... Dat dan weer wel....